Heupprothese (kunstheup)

Wanneer andere maatregelen niet (meer) helpen dan is er een indicatie voor een ‘nieuwe heup’ (totale heupartroplastiek). Net als bij auto’s zijn er verschillende merken kunstheupen. Eventueel kunt u aan uw orthopedisch chirurg vragen wat de internationale ervaring met heupprothesen is van de heup die hij van plan is bij u te plaatsen. Een redelijke indruk van de kwaliteit en overlevingsduur van heupprotheses kan verkegen worden uit de gegevens van een Zweedse databank. Al 25 jaar lang worden de gegevens van de kunstheupen die in Zweden worden geplaatst geregistreerd. Wanneer de kunstheup moet worden vervangen wordt dit wederom geregistreerd en hebben we een goede indruk over de overlevingsduur.

Op grond van het vastzetten van de prothese in het bekken en het bovenbeen kunnen er in het algemeen twee typen heupprothesen worden onderscheiden. Dit betreffen de zogenaamde gecementeerde en de ongecementeerde totale heupartroplastieken.

Bij een gecementeerde kunstheup wordt de versleten heupkop verwijderd en eventuele resten van kraakbeen worden uit de kom gefreesd. In de uitgefreesde kom wordt een kunststoffen (polyethyleen) kom geplaatst en de versleten heupkop wordt vervangen door een metalen kop, meestal een metaalmengsel van chroom-kobalt-nikkel welke met een steel in het bovenbeen wordt geplaatst. Zowel de kom als de steel worden met botcement (polymethylmetacrylaat, een twee componenten lijm) aan het bot verankerd.

Bij de ongecementeerde totale heupartroplastiek worden de kom en de kop met steel niet met cement vastgezet, maar worden de kom en steel met kop zo vast mogelijk in het bot ingeklemd. Bij de ongecementeerde kunstheup is de kunststoffen kom aan de achterzijde in de regel bedekt met titanium. De steel welke in het bovenbeen wordt geplaatst is meestal ook van titanium. De kop is in de regel weer een samenstelling van chroom, kobalt en nikkel.

De buitenzijde van zowel de steel, welke in het bovenbeen wordt geplaatst, alswel de kom kan bedekt zijn met een laagje (hydroxyapatiet) waarin het bot in kan groeien zodat de nieuwe heup nog vaster komt te zitten.

Een totale heupartroplastiek werkt zeer effectief tegen pijn. Patiënten kunnen weer nagenoeg normaal functioneren en worden weer onafhankelijk van anderen. Ze hebben daardoor minder kostbare verzorging nodig waardoor deze operatie economisch kosten effectief is. In Nederland worden jaarlijks meer dan 15.000 kunstheupen geplaatst. Het succes van deze operatie heeft andere operatieve technieken om de pijn te bestrijden nagenoeg volledig verdrongen (technieken zoals het doorzagen en in een betere stand plaatsen van het dijbeen om betere drukverdeling in het heupgewricht te realiseren en een verstijvingsoperatie van de heup die een pijnloze, maar volledige stijve heup oplevert).

In geval van een beginnende slijtage bij een heup waarbij de heupkom onvoldoende overdekking van de heupkop (heupdysplasie) biedt wordt nog wel regelmatig een stuk bot welke uit het bekken wordt gehaald aan de buitenzijde van de heupkom geplaatst of wordt het bekken op drie plaatsen doorgezaagd en de kom in een betere stand geplaatst (de zogenaamde triple osteotomie) voor het verkrijgen van een betere drukverdeling op de heupkop.

Altijd is er de vraag bij wie men de heup moet laten plaatsen. Wie is de beste dokter? Maar zeker zo belangrijk is het gehele team, zoals de anaesthesist, de verpleegkundigen en de ziekenhuisorganisatie. Eigenlijk de meest belangrijke vragen zijn de aantallen protheses die de dokter plaatst en die men in het ziekenhuis plaatst. Een orthopaed die meer dan 100 heupen per jaar plaatst heeft slechts een derde van de complicaties als infecties en luxaties ten opzichte van een specialist die er minder dan 10 per jaar doet.

Een ziekenhuis waar men slechts 10 heupen per jaar plaatst heeft 2 maal meer sterfgevallen dan wanneer men meer dan 100 heupen plaatst.

Een verdere vraag is welke soort heup er moet worden geplaatst. Waar men tegenwoordig meestal kiest voor een polyethileen-metaal oppervlak, komen er ook andere gewrichtsoppervlaktes op de markt. Zo is er metaal op metaal, polyethileen op keramiek, keramiek op keramiek. Ook in vroeger jaren zijn meerdere oppervlaktes geprobeerd en bleek uiteindelijk de polyethileen-metaal combinatie superieur. Nieuwe mogelijkheden van fabricage (gladder kunnen polijsten) zullen mogelijk een verbetering geven, de tijd echter moet het leren. Daarom is het voor de specialist belangrijk om een belangrijk kwaliteitssysteem als The Swedish Hip Registry zorgvuldig te volgen.

Lees verder over de mogelijke risico’s van een kunstheup operatie